1. Tác phẩm "Đường Kách mệnh" ra đời
Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh tụ thiên tài, người thầy vĩ đại của Đảng và cách mạng Việt Nam. Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Người luôn quan tâm giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân. Xuyên suốt cuộc đời hoạt động, Người luôn quan niệm đạo đức cách mạng là cái gốc của người cách mạng; những tư tưởng lớn về đạo đức của Người đã được thể hiện cô đọng, hàm súc trong rất nhiều bài viết, bài nói,…
Trong đó, tác phẩm "Đường Kách mệnh" là một trong những tác phẩm tiêu biểu, hàm chứa giá trị lý luận và thực tiễn to lớn, đóng vai trò quan trọng trong việc truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào Việt Nam, trong việc kết hợp phong trào công nhân và yêu nước với chủ nghĩa Mác, tạo lập các tiền đề tư tưởng, lý luận cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây là những bài giảng của đồng chí Nguyễn Ái Quốc tại các lớp huấn luyện cán bộ của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, tổ chức tại Quảng Châu (Trung Quốc) trong những năm 1925-1927, được Bộ Tuyên truyền của Hội Liên hiệp các dân tộc bị áp bức tập hợp lại và xuất bản thành sách năm 1927.
Tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh phong trào đấu tranh của giai cấp vô sản các nước trên thế giới phát triển mạnh mẽ, phong trào giải phóng dân tộc ở trong nước đã xuất hiện nhiều tổ chức yêu nước mang sắc màu chính trị khác nhau, thực tiễn lịch sử đòi hỏi phải có một tổ chức mới, có đường lối đúng đắn, có tổ chức chặt chẽ thì mới lãnh đạo cách mạng đi đến thành công. Do đó, tác phẩm đã có ý nghĩa và vai trò như kim chỉ nam cho đường lối của cách mạng Việt Nam.
2. Tác phẩm "Đường Kách mệnh” với cách mạng Việt Nam
Mặc dù không phải là một tác phẩm chuyên luận về vấn đề đạo đức cách mạng nhưng ở ngay trang đầu tác phẩm "Đường Kách mệnh", Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt ngay vấn đề đạo đức tư cách của người cán bộ cách mạng, bởi với nhãn quan chính trị của một nhà cách mạng chân chính, Người sớm nhận ra đây là cái gốc của mọi vấn đề. Người nêu lên 23 tiêu chuẩn, quy tụ trong ba mối quan hệ cơ bản của một con người, thuộc tư cách một người cách mạng: Với mình, với người và với việc. Người đã nêu lên những vấn đề cơ bản của nền đạo đức mới, đạo đức của người cộng sản; đó là sự kết hợp giữa đức và tài, trí và dũng, thể hiện mối quan hệ gắn bó giữa cá nhân với tổ chức, với đoàn thể. Muốn làm cách mạng, trước hết cán bộ đảng viên phải thấm nhuần đạo đức tư cách người cách mạng, điều này bảo đảm cho người cách mạng giữ vững được chủ nghĩa mà mình đã giác ngộ, đã chấp nhận, đã đi theo. Đây cũng chính là “cái gốc” của người cán bộ.
Mục đích lớn lao mà Chủ tịch Hồ Chí Minh theo đuổi và thực hiện là đem lại độc lập cho Tổ quốc, tự do và hạnh phúc cho đồng bào ta. Ở Người chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành. Vì theo đuổi mục đích lớn lao đó mà Người đã tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc Việt Nam. Và cũng từ đó, Người xác định: "Muốn đồng tâm hiệp lực, muốn bền gan thì trước ai ai cũng phải hiểu rõ vì sao mà phải làm, vì sao mà không làm không được, vì sao mà ai ai cũng phải gánh một vai, vì sao phải làm ngay không nên người này ngồi chờ người khác. Có như thế mục đích mới đồng; mục đích có đồng, chí mới đồng; chí có đồng, tâm mới đồng; tâm đã đồng, lại phải biết cách làm thì làm mới chóng"(1). Do đó, Người viết tác phẩm Đường Kách mệnh và nói rõ: "Mục đích sách này là để nói cho đồng bào ta biết rõ: (1) Vì sao chúng ta muốn sống thì phải cách mệnh. (2) Vì sao cách mệnh là việc chung cả dân chúng chứ không phải việc một hai người. (3) Đem lịch sử cách mệnh các nước làm gương cho chúng ta soi. (4) Đem phong trào thế giới nói cho đồng bào ta rõ. (5) Ai là bạn ta? Ai là thù ta? (6) Cách mệnh thì phải làm thế nào?"(2). Người coi việc giáo dục đạo đức cách mạng là một trong những nguyên tắc cơ bản, nhằm xây dựng những con người cách mạng chân chính, để tiến tới xây dựng một Ðảng cách mạng chân chính của giai cấp công nhân Việt Nam.
Thông qua tác phẩm, lý luận cách mạng giải phóng và phát triển dân tộc vì độc lập, tự do của dân tộc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được truyền bá vào nước ta, đáp ứng khát vọng thiêng liêng nhất của nhân dân Việt Nam; các thanh niên yêu nước đã dấn thân đi vào quần chúng để tuyên truyền, vận động, tổ chức đấu tranh, làm dấy lên trong toàn quốc phong trào đấu tranh dân tộc, dân chủ ngày càng mạnh mẽ. Điều này đã được phản ánh khá rõ sự trưởng thành về chính trị, tính tự giác cách mạng của phong trào quần chúng, nhu cầu thành lập Đảng Cộng sản trên nền tảng học thuyết Mác – Lênin và được Chủ tịch Hồ Chí Minh vận dụng, sáng tạo phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh nước ta, đã thúc đẩy những hội viên tiên tiến của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên và nhiều thành viên khác tích cực vận động, dẫn đến sự ra đời ba tổ chức tiền thân của Đảng ta: Đông Dương Cộng sản Đảng, An Nam Cộng sản Đảng và Đông Dương Cộng sản Liên đoàn. Trước tình thế cách mạng và yêu cầu thực tiễn, Người đã chủ trì hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản, thành lập một đảng thống nhất, lấy tên là Đảng Cộng sản Việt Nam. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời chính là sự hiện thực hóa cuộc đấu tranh của dân tộc Việt Nam đi theo con đường “cách mạng” của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Chân lý là cụ thể, cách mạng là sáng tạo. Thực tiễn lịch sử của nhân dân Việt Nam diễn ra từ sau ngày Đảng ra đời và tiếp diễn, Đảng đã lãnh đạo nhân dân ta ta tiến hành cuộc đấu tranh cách mạng lâu dài, gian khổ, vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách và giành được những thắng lợi vĩ đại, mở đầu là thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đập tan ách thống trị của thực dân, phong kiến, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, đưa dân tộc ta tiến vào kỷ nguyên độc lập, tự do; thắng lợi của các cuộc kháng chiến chống xâm lược, mà đỉnh cao là chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954, đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, bảo vệ Tổ quốc, làm tròn nghĩa vụ quốc tế; thắng lợi của công cuộc đổi mới, tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế, tiếp tục đưa đất nước từng bước quá độ lên chủ nghĩa xã hội với nhận thức và tư duy mới đúng đắn, phù hợp thực tiễn Việt Nam. Đảng ta được nhân dân tin cậy, thừa nhận là người lãnh đạo chân chính, duy nhất, là đội tiên phong của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc Việt Nam. Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
3. Phát huy giá trị lý luận của tác phẩm "Đường Kách mệnh" vào công tác xây dựng Đảng tại Đảng bộ thành phố
Chín mươi năm đã trôi qua, nhưng những giá trị lý luận về đạo đức cách mạng, về mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, về vai trò quan trọng hàng đầu của tổ chức đảng vẫn còn nguyên giá trị, trở thành những chuẩn mực cho việc xây dựng nền đạo đức mới, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Hiện nay, Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội, thực hiện mục tiêu xây dựng nước nhà trở thành một nước xã hội chủ nghĩa phồn vinh, hạnh phúc; đi lên chủ nghĩa xã hội là khát vọng của nhân dân ta, là sự lựa chọn đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) đã xác định: "Đây là một quá trình cách mạng sâu sắc, triệt để, đấu tranh phức tạp giữa cái cũ và cái mới nhằm tạo ra sự biến đổi về chất trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, nhất thiết phải trải qua một thời kỳ quá độ lâu dài với nhiều bước phát triển, nhiều hình thức tổ chức kinh tế, xã hội đan xen"(3); trong bối cảnh đó, nhiều cán bộ, đảng viên đã và đang bị mặt trái của cơ chế thị trường tác động đến tư tưởng cá nhân, đạo đức cách mạng, thoái hóa, biến chất, có những biểu hiện suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức lối sống.Trong điều kiện mới, đứng trước yêu cầu cách mạng với quy mô, tầm vóc lớn lao, có nhiều khó khăn, phức tạp mới, hơn bao giờ hết chúng ta càng cần phát huy truyền thống anh hùng và bản chất tốt đẹp của Đảng, kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện thoái hoá, tiêu cực, chăm lo xây dựng Đảng ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, gắn bó mật thiết với nhân dân, đủ sức lãnh đạo đất nước ngày càng phát triển.
Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 04-NQ/TW về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ. Đây là Nghị quyết đã chỉ ra một cách có hệ thống những biểu hiện của sự suy thoái về tư tưởng chính trị và đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hoá", nhấn mạnh tính chất nguy hiểm và hậu quả khôn lường của nó. Cùng với việc cụ thể hoá các nhiệm vụ, giải pháp về xây dựng Đảng mà Đại hội XII đề ra, Nghị quyết lần này đã đưa ra các nhóm giải pháp để tiếp tục tập trung vào việc đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong nội bộ; thực hiện xây dựng Đảng về đạo đức gắn với thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đối chiếu, soi rọi với nội dung công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay được thể hiện trong Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, nhất là với 27 biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ, cho thấy các biểu hiện đều nằm trong những cảnh báo, nhắc nhở của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác cán bộ, về cán bộ, đảng viên và Đảng ta, nhất là đối với những vấn đề tiêu cực có thể nảy sinh trong nội bộ Đảng, chính quyền và trong xã hội. Có thể nói, những căn bệnh đó đã được thể hiện trong cảnh báo từ rất sớm của Người qua tác phẩm "Đường Kách mệnh". Người trở thành hiện thân của "tư cách người cách mệnh" và là tấm gương mà nhiều cán bộ, đảng viên noi theo để làm người cách mạng.
Nhận thức vị trí, vai trò thành phố Hồ Chí Minh "là đô thị đặc biệt, một trung tâm lớn về kinh tế, văn hoá, giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ, đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế, là đầu tàu, động lực, có sức thu hút và sức lan toả lớn của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, có vị trí chính trị quan trọng của cả nước"(4), phát huy truyền thống cách mạng kiên cường, đoàn kết, năng động, sáng tạo, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố đã nỗ lực đạt được những thành tựu quan trọng trên tất cả các lĩnh vực; năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên từng bước được nâng lên; hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước, chất lượng công vụ của cán bộ, công chức chuyển biến khá tốt; vai trò của mặt trận, các đoàn thể chính trị - xã hội được phát huy, góp phần khẳng định thành tựu chung của thành phố trong ba mươi năm đổi mới, một giai đoạn lịch sử quan trọng trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển, thành phố "đạt được những thành tựu to lớn, toàn diện, tạo sự chuyển biến căn bản trong đời sống xã hội, góp phần rất quan trọng vào thành tựu chung của vùng và cả nước"(5).
Tiếp tục phát huy những giá trị lý luận của tác phẩm "Đường Kách mệnh"trong giai đoạn hiện nay, thực hiện mục tiêu "xây dựng Đảng bộ thành phố thật trong sạch, vững mạnh; tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước; không ngừng đổi mới, năng động, sáng tạo, giữ vững ổn định chính trị - xã hội"(6), từng cấp ủy, tổ chức đảng, từng cán bộ, đảng viên của Đảng bộ thành phố cần kiên quyết, kiên trì thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khoá XI "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay"; lãnh đạo, tổ chức thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng với phương châm "nhận thức phải tốt, tư tưởng phải thông, quyết tâm phải lớn và phương pháp phải đúng"(7), gắn với thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; nghiêm túc, tự giác và có kế hoạch, biện pháp khắc phục, sửa chữa những hạn chế, khuyết điểm đã chỉ ra trong thời gian qua của các cấp ủy, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo và từng cá nhân cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, tạo được sự chuyển biến rõ rệt trong công tác xây dựng Đảng; nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ thành phố, củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng.
Từng cấp ủy, tổ chức đảng trong Đảng bộ thành phố, từng cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ chủ chốt, người đứng đầu các cấp, các ngành, các cơ quan, đơn vị phải nhận thức sâu sắc, đầy đủ trách nhiệm của mình trước nhân dân thành phố, trước Đảng bộ thành phố để gương mẫu, tự giác thực hiện Nghị quyết; phát huy tính chủ động, sáng tạo và sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, tăng cường sự đoàn kết, thống nhất trong nội bộ; có kế hoạch và tổ chức thực hiện, tiến hành đồng bộ nhiều công việc cụ thể, thiết thực, tập trung vào công tác giáo dục chính trị tư tưởng, tự phê bình và phê bình; về cơ chế, chính sách đối với cán bộ; công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng; phát huy vai trò của nhân dân và Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội; trong đó, chú trọng nêu gương những người tốt, việc tốt; ngăn ngừa, cảnh báo, phê phán những việc làm sai trái; đấu tranh mạnh mẽ chống chủ nghĩa cá nhân, thói ích kỷ vụ lợi, "lợi ích nhóm", những biểu hiện suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa"; xử lý nghiêm những hành vi vi phạm kỷ luật Đảng, pháp luật của Nhà nước; kiên quyết chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; phát huy vai trò giám sát của nhân dân, của báo chí thành phố,…
Thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ X, đất nước ta đang đứng trước những thời cơ và những thách thức đan xen, hơn lúc nào hết, đòi hỏi mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân thành phố cần phải nỗ lực phấn đấu mạnh mẽ hơn nữa, tăng cường tính thống nhất, gắn bó chặt chẽ giữa nghiên cứu, học tập với vận dụng sáng tạo và hành động theo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đặc biệt là phải tiếp tục giữ gìn và rèn luyện "tư cách người cách mạng", phát huy những giá trị lý luận vô giá của tác phẩm "Đường Kách mệnh" vào thực tiễn cuộc sống và công tác. Đó là một trong những biện pháp đúng đắn nhất để tham gia xây dựng Đảng bộ thành phố Hồ Chí Minh trong sạch, vững mạnh, thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng thành phố có chất lượng sống tốt, văn minh, hiện đại, nghĩa tình mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ X đã đề ra.
_________________________________
(1) Nguyễn Ái Quốc, Đường Kách mệnh, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, năm 2017, trang 10-11.
(2) Nguyễn Ái Quốc, Sđd, trang 11.
(3) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội, năm 2011, trang 70.
(4) Trích Nghị quyết số 16-NQ/TW ngày 10 tháng 8 năm 2012 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020.
(5) Trích Nghị quyết số 16-NQ/TW ngày 10 tháng 8 năm 2012 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020.
(6) Đảng bộ thành phố Hồ Chí Minh, Văn kiện Đại hội đại biểu lần thứ X, năm 2015, trang 119.
(7) Trích nội dung phát biểu chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị cán bộ toàn quốc phổ biến, quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, ngày 09 tháng 12 năm 2016 tại Hà Nội.
Thân Thị Thư
Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy,
Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội, năm 2011.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, năm 2016.
3. Đảng bộ thành phố Hồ Chí Minh, Văn kiện Đại hội đại biểu lần thứ X, năm 2015.
4. Nguyễn Ái Quốc, Đường Kách mệnh, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, năm 2017.
5. Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch, Xây dựng Đảng ta thật sự trong sạch, vững mạnh, là đạo đức, là văn minh theo tư tưởng Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội, năm 2011.
6. Nghị quyết số 04-NQ/TW ngày 30 tháng 10 năm 2016 của Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ.
7. Nghị quyết số 16-NQ/TW ngày 10 tháng 8 năm 2012 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020.
8. Bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị cán bộ toàn quốc phổ biến, quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, ngày 09 tháng 12 năm 2016 tại Hà Nội.